ارزیابی شاخص های پایداری زیست محیطی و کشاورزی در حوزه های آبریز زرینه رود و سیمینه رود

در مناطق خشک و نیمه‌خشک، کشاورزی منجر به کاهش تراز سطح آب دریاچه‌های بزرگ مانند دریاچه آرال، دریاچه ارومیه، دریاچه هامون و دریاچه بختگان شده­است. هدف اصلی از انجام این تحقیق ارزیابی پایداری زیست‌محیطی و کشاورزی حوزه‌های آبریز زرینه‌رود و سیمینه‌رود به‌عنوان بزرگ‌ترین زیرحوضه‌های دریاچه ارومیه می‌باشد. شاخص پایداری با استفاده از معیارهای عملکرد اطمینان‌پذیری، برگشت‌پذیری و آسیب‌پذیری محاسبه شد. در این تحقیق هم‌چنین شاخص کمبود آب آبیاری برای مناطق کشاورزی مورد تحلیل قرارگرفت. مقادیر تقاضای آبیاری و شاخص کمبود آب آبیاری (تقاضای برآورد نشده) با استفاده از مدل WEAP21 محاسبه و شاخص­های پایداری کشاورزی و زیست محیطی بدست آمد. نتایج نشان­داد که شاخص پایداری زیست‌محیطی حوزه‌های آبریز زرینه‌رود و سیمینه‌رود در جهت تأمین نیاز زیست‌محیطی دریاچه ارومیه در طی دوره مورد مطالعه به‌ترتیب برابر 39/0 و 41/0 می‌باشد. هم‌چنین شاخص پایداری کشاورزی به‌ترتیب برابر 64/0 و 74/0 به‌دست آمد. مقادیر شاخص کمبود آب آبیاری نیز نشان­داد که تقاضای آبیاری برای کلیه مناطق کشاورزی به‌طور کامل تأمین نشده است. نتایج فوق نشان داد که حوزه‌های آبریز زرینه‌رود و سیمینه‌رود هم از لحاظ زیست‌محیطی و هم از لحاظ کشاورزی ناپایدار است. با توجه به اینکه در طی دوره مطالعه تغییرات سطح زیرکشت در اکثر مناطق کشاورزی روند افزایشی داشته است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که توسعه کشاورزی و اضافه شدن برداشت‌های آب برای مصارف کشاورزی عامل اصلی ناپایداری زیست‌محیطی و کشاورزی است.